'Chronologie irriteert me. In mijn hoofd bestaat geen chronologie', aldus Claudia Hampton, een historica voor wie het moment van de laatste ademtocht in zicht komt. Ze ligt in een ziekenhuisbed, herinnert zich haar leven en dat van de haren. Een geschiedenis van de wereld wil ze schrijven. Hamptons vader sneuvelde tijdens de Eerste Wereldoorlog, waarop haar moeder zich loskoppelde van de grote wereld door zich enkel bezig te houden met haar rozentuin. Dat is geen manier van leven voor Claudia; zij staat te trappelen om zichzelf op de kaart te zetten. Net als de jonge vrouwen in de verhalen van Alice Munro groeit ze op in een tijdperk waarin intelligentie voor vrouwen als een handicap wordt gezien, maar dat weerhoudt haar er niet van om tijdens de Tweede Wereldoorlog in Caïro als oorlogsverslaggever aan het werk te gaan. Later gaat de polemiserende, uitdagende Claudia geschiedenisboeken schrijven. Recensenten noemen haar werk 'geschiedenis in technicolor', maar Claudia vindt aansluiting bij het grote publiek. De vader van haar enige kind maakt flitsende tv-series over historische helden. Dat is pas 'geschiedenis als spektakelstuk', vindt ze.

Het is niet verwonderlijk dat dit boek, de winnaar van de Man Booker Prize in 1987, nu opnieuw verschijnt. Het hoofdpersonage is een vrouw voor deze tijd. Mannen die zich aan mansplaining bezondigen, veegt ze zo omver met haar verbale vuurwerk.

Een tikje gevaarlijk

In vergelijking met andere romans waarin een heel leven wordt belicht, zoals Stoner van John Williams of De stenen dagboeken van Carol Shields, is Moon tiger emotioneel minder indringend. Dat ligt vooral aan de ironische toon.

De manier waarop Lively haar hoofdpersonage lagen laat afpellen van de landschappen uit haar verleden imponeert. Bij haar terugkeer naar Caïro jaren later hangt het landschap van lang geleden 'als een luchtspiegeling' boven het huidige. Claudia's mijmeringen over de vraag in hoeverre de verbeelding komt kijken bij het ophalen van herinneringen, of over de manier waarop aan geschiedschrijving wordt gedaan, zinderen net zozeer als de taal. De compositie van Moon tiger is een pareltje. Lively heeft er wijselijk voor gekozen om niet enkel vanuit Claudia te vertellen. Zo komt haar dochter, een grijze muis in de beschrijvingen van de moeder, toch tot leven.

In veel fictie lijken de personages losgezongen van de tijd waarin ze leven. Met Moon tiger laat Lively zien dat we niet ontkomen aan de wereld om ons heen. Sommige van haar personages zijn slachtoffers, anderen manipuleren de geschiedenis die hen omringt. Haar hoofdpersonage is een vrouw met stekels. Niet warm of innemend, wel indrukwekkend en een tikje gevaarlijk.

Vertaald door Dorien Veldhuizen, De Geus, 251 blz., 20,99 € (e-boek 11,99 €).

Verberg tekst

'De moon tiger is een groene wierookspiraal die 's nachts langzaam opbrandt en muggen verdrijft en uiteenvalt in stukjes grijze as.' Aldus de ik-figuur in Penelope Lively's roman Moon tiger, ongeveer halverwege het boek. Deze roman uit 1987 (destijds bekroond met de Booker Prize) vertelt het verhaal van oorlogscorrespondent en bestsellerschrijver Claudia Hampton. Het beeld van de wierookspiraal is exemplarisch voor het verhaal, dat niet chronologisch is verteld, maar via door elkaar heen kringelende draden. Vanaf haar sterfbed in een Londens ziekenhuis doet Claudia ('Ik ben met de eeuw oud geworden; er is van geen van ons tweeën nog veel over') haar afwisselend trotse, verongelijkte, zelfingenomen en ontwapenende verhaal. Terugkerend element is haar korte maar intense liefdesrelatie met de Britse tankcommandant Tom Southern in Caïro ten tijde van WO II. Tijdens een laatste samenzijn met Tom werd Claudia zich bewust van de moon tiger, op het tafeltje naast het bed. Lively's roman is als Claudia zelf: messcherp en toch innemend.

Uit het Engels vertaald door Dorien Veldhuizen.

De Geus; € 20,99.

Verberg tekst

Een eigenzinnige historica ziet op haar sterfbed haar leven terug in verschillende fasen en lagen. Uiteindelijk heeft haar broer de belangrijkste rol gespeeld, maar haar minnaar, schoonzus en dochter, die haar op komen zoeken, krijgen ook een eigen stem in het patroon. De schrijfster laat het levensverhaal van de historica in een breder, historisch perspectief zien. Zij is daar uitstekend in geslaagd, het is een intelligente roman over een niet zo sympathieke, maar wel boeiende vrouw. Goede vertalling. De schrijfster (1933) kreeg in 1987 de Booker Prize voor deze roman.